Do zakresu działania Muzeum należy upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie pierwszych Piastów z uwzględnieniem europejskiego kontekstu kulturowego i cywilizacyjnego oraz kulturze materialnej wczesnośredniowiecznej Polski. Muzeum promuje również dziedzictwo kulturowe Wielkopolski, jako miejsca kształtowania się polskiej państwowości, a także dziedzictwo historyczne i kulturowe wsi wielkopolskiej. Muzeum informuje o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, kształtuje wrażliwość poznawczą i estetyczną oraz umożliwia korzystanie ze zgromadzonych zbiorów przez:
gromadzenie zbiorów i dokumentowanie obiektów kultury materialnej i niematerialnej;
inwentaryzowanie, katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych zbiorów;
udostępnianie zbiorów do celów naukowych i edukacyjnych, w warunkach zapewniających im bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych;
zabezpieczanie i konserwowanie zbiorów;
organizowanie wystaw stałych i czasowych oraz objazdowych;
prowadzenie interdyscyplinarnych badań naukowych w zakresie archeologii, historii, etnografii i środowiska przyrodniczego;
przyjmowanie w depozyt zbiorów;
prowadzenie działalności edukacyjnej;
prowadzenie biblioteki oraz archiwum dokumentacji naukowej;
przygotowywanie opinii oraz udzielanie informacji, porad i pomocy, w zakresie swojej działalności, osobom prawnym i fizycznym;
zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych archiwaliów;
współpracę z krajowymi i zagranicznymi muzeami, instytucjami kultury, stowarzyszeniami, instytutami badawczymi oraz administracją rządową i samorządową.