Informator o wydarzeniach muzealnych związanych z jubileuszem 1050. rocznicy chrztu księcia Mieszka I

OBCHODY 1050 ROCZNICY CHRZTU

W 2016 roku przypada 1050. rocznica przyjęcia chrztu przez Mieszka I - pierwszego historycznego władcę ziem polskich. Chrzest był włączeniem Polski we wspólnotę chrześcijańskich narodów Europy.
Ważnym miejscem związanym z tym aktem był OSTRÓW LEDNICKI (Oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy), na którym znajdował się jeden z najważniejszych grodów państwa pierwszych Piastów. Do dziś zachowały się tu relikty pałacu książęcego z kaplica, w której odkryto pozostałości dwóch gipsowych basenów chrzcielnych. Na wyspie oglądać można jeszcze ponadto drewniano-ziemne wały obronne i pozostałości jednych z najdłuższych w średniowieczu mostów oraz imponujący, największy w Europie Środkowej, zbiór militariów z jednego stanowiska archeologicznego. Liczne cenne zabytki zaświadczające o chrześcijańskim wymiarze kultury tego miejsca (relikwiarz drzewa Krzyża Świętego z początku XI wieku, grzebień liturgiczny, naszyjnik z kaptorgami, muszla św. Jakuba) prezentowane są na wystawie stałej ,,Ostrów Lednicki. Pod niebem średniowiecza”,
Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie do udziału w wydarzeniach upamiętniających jubileusz 1050-lecia chrztu Polski, przygotowanych przez Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Książę Mieszko I „burzy baławny”, wg Walerego Eljasza–Radzikowskiego,

za: Piast. Kalendarz Polski Ludowy na rok 1890, ułożył Józef Chociszewski, Rok XII, Poznań 1890, s. 33

OSTRÓW LEDNICKI

SYMBOLICZNA CHRZCIELNICA NARODU POLSKIEGO

W 2016 roku przypada 1050. rocznica przyjęcia chrztu przez Mieszka I - pierwszego historycznego władcę ziem polskich.

Dla ziem położonych w zlewiskach Odry, Warty, Wisły i Bugu, mimo różnych delimitacji granic, wydarzenie to przez swój charakter i paneuropejskie znaczenie, w nowy, symboliczny i polityczny sposób połączyło je z europejskim kręgiem kulturowym.

Początki historycznych refleksji nad tym aktem znajdujemy m.in. w kronice Thietmara czy Galla zwanego Anonimem, który w bardzo barwny sposób, już z perspektywy ok. 150 lat od owej daty – Wielkiej Soboty 14 kwietnia 966 roku, pisał o tym wydarzeniu na kartach swego dzieła. Zanotował on tam m.in. parafrazując nieco jego zapis, że dzięki roztropności księcia Mieszka, który tak jak w dzieciństwie wyzwolony ze ślepoty, przejrzawszy, już jako roztropny i przewidujący władca, po zaślubieniu czeskiej księżniczki Dobrawy (nazywanej też w źródłach i historiografii Dąbrówką lub Dubrawą), przyjął chrzest, który go i jego poddanych uwolnił ze ślepoty i ciemności pogaństwa, dając im w zamian jasność i prawdziwość nowej wiary. Choć do dzisiejszego dnia historycy wszystkich specjalności dyskutują nad tym wydarzeniem, dokładną datą i miejscem przyjęcia chrztu przez Mieszka oraz jego kulturową i cywilizacyjną rolą, to nie ulega wątpliwości, że ów akt, stał się początkiem nowego etapu łączącego nasze ziemie z Europą i jej nowym, chrześcijańskim wymiarem kulturowym.

Gall Anonim w pierwszej połowie XII wieku pisał na ten temat:

„(...) Pierwszy (…) książę polski Mieszko dostąpił łaski chrztu za sprawą wiernej żony; a dla sławy jego i chwały w zupełności wystarczy [jeśli powiemy], że za jego czasów i przez niego Światłość niebiańska nawiedziła królestwo polskie”. 

„Dzięki [temu] szczęśliwemu związkowi z nią [jak pisał w XIII wieku Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem] topnieją lody niewiary i dzikie wino naszych pogan przemienia się w szlachetną winorośl”.

Rekonstrukcja zabudowy Ostrowa Lednickiego ok. poł. X wieku,

oprac. W. Kujawa na podkładzie zdjęcia lotniczego W. Rączkowskiego

Najważniejszym miejscem związanym z chrztem księcia Mieszka I jest OSTRÓW LEDNICKI – POMNIK HISTORII (Oddział Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy), na którym znajdował się jeden z najważniejszych stołeczno-rezydencjonalnych grodów państwa pierwszych Piastów. Do dziś zachowały się tu relikty pałacu książęcego z kaplica, w której odkryto pozostałości dwóch gipsowych basenów chrzcielnych. Na wyspie oglądać można jeszcze ponadto drewniano-ziemne wały obronne i pozostałości jednych z najdłuższych w średniowieczu mostów oraz imponujący, największy w Europie Środkowej, zbiór militariów z jednego stanowiska archeologicznego. Liczne cenne zabytki zaświadczające o chrześcijańskim wymiarze kultury tego miejsca (relikwiarz drzewa Krzyża Świętego z początku XI wieku, grzebień liturgiczny, naszyjnik z kaptorgami, muszlę św. Jakuba – bezpośredni ślad peregrynacji pątnika z ziem polskich do Santiago de Compostela itp.) prezentowane są na wystawie stałej.

            Jeszcze w XV wieku Jan Długosz pisząc o Jeziorze Lednica i znajdującej się na niej wyspie – ostrovie, w chorografii stanowiącej początek jego kroniki zanotował m.in.: „Lednica, znaczne jezioro w Wielkopolsce, położone koło miasteczka Pobiedziska, niemałą mające wyspę, na której, jak starzy wspominają raczej, aniżeli przekazują pismem, była ongiś ufundowana gnieźnieńska katedra metropolitalna (co też ruiny i szczątki murów potwierdzają), z biegiem zaś czasu dla trudności dostępu przeniesiona do Gniezna”.

W kontekście najnowszych badań naukowych Ostrów Lednicki to miejsce szczególne, które jednoznacznie, tak jak już od XIX wieku widziało to wielu badaczy,  uważać należy za

Kaplica baptyzmalne z przylegającym do niej palatium na Ostrowie Lednickim,

fot. M. Jóźwikowska

***

RAMOWY PLAN WYDARZEŃ JUBILEUSZOWYCH

OSTRÓW LEDNICKI

8 kwietnia
godz. 11:00
Otwarcie wystawy czasowej ,,Narodziny dzwonu Mieszko i Dobrawa"
Sala wystaw czasowych na Małym skansenie

Wystawa ukazuje dzieje dzwonu w cywilizacji chrześcijańskiej oraz historię powstania i wyjątkową rolę odlanego na 1050. rocznicę chrztu Polski dzwonu Mieszko i Dobrawa na Ostrowie Lednickim

godz. 12:00

Otwarcie wystawy czasowej ,,Okruchy świętości. Relikwiarz drzewa Krzyża Świętego-stauroteka z Ostrowa Lednickiego"
Dziekanowice, budynek wystawy stałej

Wystawa opowiada o rozprzestrzenianiu i ugruntowaniu się chrześcijaństwa w Europie przez pryzmat stauroteki z Ostrowa Lednickiego, od odkrycia drzewa Krzyża Świętego przez św. Helenę po postrzeganie relikwii w kulturze europejskiej, w tym polskiej. Ukazuje też miejsce Ostrowa w chrystianizacji ziem polskich. Wysublimowana plastycznie wystawa planszowa prezentuje oryginalne zabytki, których kustoszem jest Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Stauroteka z Ostrowa Lednickiego, fot. P. Namiota

14 kwietnia

Wstęp wolny

godz. 11.30

Posadzenie dębu 1050-lecie chrztu Polski- odsłonięcie tabliczki na kamieniu pamiątkowym.

Mały skansen- aleja dębowa dynastii piastowskiej

godz. 12.00

Otwarcie przeprawy mostem pontonowym na Ostrów Lednicki.

Most zostanie zbudowany przez 2 inowrocławski pułk wojsk inżynieryjnych. Będzie funkcjonował do 17 kwietnia w godzinach otwarcia Muzeum (od 15. 04. wstęp biletowany).

godz. 13.00

Otwarcie wystawy ,,Zaprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce RP. 965" wg Jana Matejki

Mały skansen-Rybakówka

Podczas otwarcia zostanie wystawiony obraz Jana Matejki „Zaprowadzenie chrześcijaństwa w Polsce R.P. 965” (kopia ze zbiorów Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy) połączona z reminiscencjami fotograficznymi z kręcenia filmów „Krzyż i korona” na brzegach Jeziora Lednica w reżyserii Zbigniewa Cozaca (2016) oraz filmu Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych powstającego w ramach cyklu „Historia w ożywionych obrazach” w reżyserii Marka Brodzkiego, pt.„Zaprowadzenie Chrześcijaństwa R.P. 965” będącego filmową inscenizacją obrazu Jana Matejki.

...więcej

godz. 14:45-15:30

GŁÓWNE UROCZYSTOŚCI PAŃSTWOWO-KOŚCIELNE UPAMIĘTNIAJĄCE 1050. ROCZNICĘ CHRZTU POLSKI

Na Ostrowie Lednickim – stołeczno-rezydencjonalnym grodzie księcia Mieszka I - „świętej wyspie”, „wyspie władców”, w obecności przedstawicieli władz państwowych i kościelnych (w tym całego Episkopatu Polski) oraz zaproszonych gości będzie sprawowana uroczysta liturgia jubileuszowa – uroczyste wyznanie wiary, z wystawieniem relikwii św. Wojciecha. Liturgią w historycznych szatach liturgicznych będzie celebrował abp Wojciech Polak Metropolita Gnieźnieński Prymas Polski, w czasie której nastąpi poświęcenie jubileuszowego dzwonu Mieszko i Dobrawa - symbolu dynastii piastowskiej i tysiącletniej tradycji kulturowej narodu polskiego. Oprawę muzyczną uroczystości uświetni Orkiestra Reprezentacyjna Wojsk Powietrznych i Chór Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu.

Wszystkich, którzy pragną uczestniczyć w tym historycznym wydarzeniu serdecznie zapraszamy od godz. 12.00.

*

Odnosząc się do Ostrowa Lednickiego w dniu 2 czerwca 1997 roku papież Jan Paweł II, w słowach skierowanych do młodzieży zgromadzonej na Polach Lednickich, położonych na północnym brzegu Jeziora Lednica, naprzeciwko Ostrowa Lednickiego, powiedział m.in.

„Drodzy Młodzi Przyjaciele! (…) Stoicie (…),

jakby u źródeł chrzcielnych Polski (…)!”.

Najprzód byłem ziemią brudną i niekształtną, później metalem błyszczącym, wreszcie jako spiż z głosem wdzięcznym wzywam do miejsca świętego.

18 kwietnia - 14 października

Programy edukacyjne o nazwie ,,Pakiet milenijny"

Programy edukacyjne realizowane na Ostrowie Lednickim związane są z problematyką przyjęcia chrześcijaństwa na ziemiach polskich: ,,Jak budowano mosty lednickie?", ,,Zasady wznoszenia budowli średniowiecznych na przykładzie baptysterium z Ostrowa Lednickiego" oraz ,,Ostrów Lednicki chrzcielnicą narodową, czyli jak mógł wyglądać chrzest Mieszka I".

11-12 maja

godz. 10:00
Konferencja ,XIX FUNERALIA LEDNICKIE pt. ,,Chrzest - przemiany religijne, kulturowe i sepulkralne"
Dziekanowice, sala konferencyjna w budynku Muzeum

Międzynarodowa konferencja naukowa poświęcona obrzędowości funeralnej w różnych okresach i regionach geograficznych obserwowanej z perspektywy wprowadzenia chrześcijaństwa. Dyskusja nad przemianami rejestrowanymi na ziemiach polskich i na terytoriach sąsiednich - Czech, Moraw, Ukrainy, Rosji, Skandynawii.